سرویس دفاع و امنیت مشرق _ حمله ارتش روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ میلادی و ارسال حجم انبوهی از تجهیزات مدرن غربی توسط کشورهای عضو ناتو برای کی‌یف، موجب شد تا نخستین بار پس از فروپاشی شوروی، جهان نظاره گر تقابل برترین تسلیحات ساخته شده توسط شرق و غرب در یک میدان نبرد با شرایط برابر باشد؛ علی رغم برتری فاحش تجهیزاتی روسیه در ابتدای جنگ، با گذشت زمان کشورهای غربی به رهبری ناتو دست به تجهیز ارتش اوکراین با تسلیحات مدرن خود کردند تا امروز تقریبا دو کشور در شرایطی نسبتا برابر به نبرد با یکدیگر در جنوب و شرق اوکراین بپردازند.

در سلسله گزارشات زیر قصد داریم به معرفی مهمترین تجهیزات به کار رفته توسط روسیه و اوکراین در جنگ اخیر و جزئیات عملکرد آنها بپردازیم.

تسلیحات هدایت ماهواره‌ای امریکایی، دردسر بزرگ برای ارتش روسیه

از نخستین روزهای آغاز جنگ در اوکراین در سال ۲۰۲۲ ارتش امریکا دسترسی نسبتا کاملی به کی‌یف در زمینه استفاده از سیستم های مخابراتی و ارتباطی مبتنی بر ماهواره ای غربی نظیر GPS و همچنین استفاده تسلیحاتی از آنها اهدا کرد.

علاوه بر ماهواره های نظامی، سیستم های استارلینک متعلق به شرکت فضایی اسپیس ایکس متعلق به ایلان ماسک نیز به شکل گسترده ای به اوکراین ارسال شده و توسط سربازان این کشور در میدان نبرد مورد استفاده قرار می گرفت؛ اما با ارسال مهمات حاوی کیت هدایت ویژه ماهواره ای بر اساس مختصات جی پی اس نظامی با دقت بسیار بالا، قوای اوکراینی به توانایی بی نظیری دست یافتند که تا پیش از این در دسترس آنها قرار نداشت.

به شکل خاص سه مدل سلاح با کیت های GPS به منظور اجرای حملات دقیق به مقرها یا تجهیزات نظامی ارتش روسیه از سوی امریکا به اوکراین تحویل داده شد: راکت های هیمارس و گلوله های توپخانه اکسکالیبور و بمب های هواپرتاب JDAM-ER که توسط جنگنده های میگ۲۹ و سوخو۲۷ اوکراینی پرتاب می شد.

با توجه به کمیت بسیار بالای تسلیحات نامبرده به هنگام اجرای حملات علیه مواضع ارتش روسیه، امکان مقابله توسط سامانه های پدافند هوایی روسی با این پرتابه ها اندک و البته بسیار پرهزینه بود.

در میان این مهمات، اگرچه راکت های هدایت ماهواره هیمارس با برد حدود ۹۰ کیلومتر شهرت زیادی برای خود کسب کرده بودند اما به گفته سربازان ارتش روسیه بزرگترین خطر برای تجهیزات نظامی آنها مهمات اکسکالیبور بود که عمدتا توسط هویتزرهای M-۷۷۷ امریکایی شلیک شده و بردی حدود ۲۵ کیلومتر داشتند.

مهمات اکسکالیبور نسبت به راکت های هیمارس ارزان تر بوده، تعداد بیشتری از آنها در دسترس بود و همچنین پلتفرم شلیک آنها (هویتزرهای ام۷۷۷ و ام۱۰۹) در تعداد بسیار بیشتری نسبت به هیمارس به ارتش اوکراین اهدا شده بودند و با کمک حضور گسترده پهپادی شناسایی اوکراینی، تقریبا رصد هر گونه تجهیزات نظامی یا محل تجمع سربازان روسی برابر با انهدام قطعی آنها پس از شلیک مهمات اکسکالیبور بود.

بنابراین ارتش روسیه به دنبال یک روش "مقابله نرم" برای رفع تهدید جدی این مهمات هدایت ماهواره ای علیه سربازان خود بود.

جنگ الکترونیک روسی وارد می شود

ارتش روسیه همزمان با استفاده گسترده از پهپادهای انتحاری لنست برای انهدام هویتزرهای امریکایی ارتش اوکراین (پلتفرم های شلیک اکسکالیبور) دست به استقرار یکی از جدیدترین جنگ افزارهای الکترونیک خود در خطوط مقدم و مناطقی که بیشترین گزارش استفاده قوای اوکراینی از مهمات هدایت ماهواره ای منتشر شده بود زد.

سامانه جنگ الکترونیک Pole-۲۱M که از سال ۲۰۱۶ به خدمت ارتش روسیه درآمده است، توانایی پوشش ۱۲۵ درجه از جناحین و ۲۵ درجه ارتفاع را داشته و در برد موثر ۲۵ کیلومتری عمل می کند؛ این سامانه که در بازه توان ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ وات فعالیت دارد قادر است با اختلال شدید در سیگنال های ارسال شده توسط ماهواره های مکان یابی، عملکرد تسلیحات یا هواگردهایی را که بر اساس مختصات ارسال این ماهواره ها عمل می کنند شدیدا دچار اخلال کند.

در خصوص میزان اثرگذاری سامانه جنگ الکترونیک Pole-۲۱ اگر تنها گزارش منابع روسی مدنظر بود شاید نسبتی از بزرگنمایی را برای درصد موفقیت این سامانه متصور بودیم، اما مصاحبه اخیر ژنرال زالوژنی فرمانده ارتش اوکراین جای شکی در خصوص عملکرد قابل قبول جنگ الکترونیک روسی باقی نمی گذارد.

زالوژنی در مصاحبه اخیر خود می گوید: ارتش اوکراین سال گذشته با دریافت مهمات هدایت دقیق امریکایی موفقیت های بسیاری کسب کرده بود اما اثرگذاری این مهمات مبتنی بر GPS در ضدحمله اخیر به شدت کاهش یافت.

زالوژنی به شکل خاص به مهمات هدایت ماهواره ای اکسکالیبور اشاره می کند و می گوید ارتش روسیه با استقرار سامانه های جنگ الکترونیک جدید خود عملکرد این مهمات توپخانه ای را دچار اختلال شدید کرده اند.

علاوه بر گزارش منابع روسی و مصاحبه اخیر زالوژنی، به شکل جالبی در ماه های گذشته در تصاویر منتشر شده از سوی وزارت دفاع اوکراین از انهدام تجهیزات نظامی روسی، موارد بسیار اندکی از استفاده از مهمات اکسکالیبور دیده شده است؛ این در حالی است که تابستان سال گذشته هنگامی که این مهمات به تازگی به اوکراین ارسال شده بودند ده ها ویدئو مختلف از انهدام تجهیزات ارتش روسیه توسط این سلاح منتشر شده بود.